Bosiljak,
Porodica: Lamiaceae (Labiatae) - Usnatice
Ocimum basilicum L.
Engleski - Sweet basil, Nemacki - Echtes Bazilienkraut, Francuski – Basilic, Ruski - Базилик душистый, томатная пряность
Bosiljak je jednogodisnja biljka karakteristicnog mirisa. Stablo je uspravno, cetvrtasatog preseka, visine 20-40cm, od osnove razgranato, golo. Listovi naspramni u prsljenovima, na dugim drskama, jajastog oblika ili izduzeni, ravni ili redje nazubljeni. Cvetovi na drskama, po 6 u pazuhu gornjih listova u prsljenovimma formiraju klastere klasovidnih cvasti. Latice su bele boje (retko ljubicaste ili roze), trubaste, dvousne, gornja usna cetvorodelna, donja cela. Plod bosiljka je suv i raspada se na cetiri dela. Cveta od juna do avgusta.
Bosiljak se uzgaja u bastama. Dolazi iz tropske i subtropske Azije.
Nadzemni deo (Herba Basilici).
susi se na toplom i provetrnom mestu ali ne i na suncu, ili u susari.
U zavisnosti od porekla droge i biljnih delova od kojih se etericno ulje izdvaja, njegova sadrzina varira u sirokom opsegu - u svjezoj biljci od 0,02 do 0,50%, a u suvoj biljci do 1,5%.
U etericnom ulju bosiljka u razlicitim razmerama nadjeni su metilhavikol (60%), L-limalol (do 40%), evgenol (do 40%), cineol (do 2,5%), metilcianamid (do 15%) lerpenagotsimen (slicno mircemu), seskviterpen, tragova anetola, pinena, olefinov terpen. Izolovane su i 3 kristalne supstance sa nejasnom strukturom s t.- t. 56,98 i 166˚ C. Pri hladjenju ulja bosiljka oslobadja se bazilicni kamfor (stearopten) i terpinhidrat. Osim etericnog ulja, bosiljak sadrzi tanine (do 5%). Takodje su pronadjeni glikozidi, saponini, r-sitosteri.
- Potvrdjeno je da bosiljak ima spazmoliticko i karminativno delovanje (protiv nadutosti).
Eksperimentalni i klinicki podaci: Eksperimentalne farmakoloske studije sprovedene 1960-ih , su pokazale da alkoholni ekstrakt bosiljka ima spazmoliticno dejstvo na crevne misice. Utvrdjeno je da esencijalno ulje bosiljka ima umirujuce i antiinflamatorno dejstvo (kod grceva, izazvanih kortizolom i strihninom). Infuzija, ekstrakt i etericno ulje pokazali su kako eksperimentalno tako i kod bronhijalnih bolesnika dobro dejstvo protiv kaslja. Ulje bosiljka ima izrazeno baktericidno dejstvo protiv velikog broja mikroorganizama( stafilokoke, kolitis, bakterije tifusa i drugih). Rezultati eksperimentalnih i klinickih studija pokazuju dobro dejstvo ulja bosiljka kod akutnog gingivitisa, kao analgeticno sredstvo kod ostecenja povrsinskog mekog tkiva u ustima kao i sredstvo protiv mucnine i povracanja.
Kod pacijenata sa spasticnom crevnom hipertonijom i konstipacijom postignuti su dobri rezultati. Spazmoliticno dejstvo bosiljka objasnjava efekat ublazavanja bolova kod kamena u zuci i kod zucne diskinezije.
Bosiljak, najcesce u kombinaciji sa drugim biljem koje ima karminativno dejstvo, je dobro sredstvo kod nadimanja, Roemheldovog sindroma, (prblemi gastrointestinalnog trakta povezani sa kardio problemima) dispepsije(lose varenje) koja se javlja tokom hemoterapije. Esencijalna ulja sadrzana u bosliljku odredjuju njegovo antimikrobno dejstvo. Zbog toga se koristi kod infekciono-inflamatornih bolesti urinarnog i respiratornog trakta.
Nisu poznata nezeljena dejstva bosiljka.
Bosiljak se koristi kao infuzija. Jedna doza – jedna puna cajna kasicica ili jedna ravna supena kasika, prelije se jednom casom vrele vode, nakon 10 min procedi se preko gaze.
U nasoj narodnoj medicini koristi se kao infuzija cele biljke i semena: Jedna supena kasika na jednu casu vrele vode, koja se pije tri puta dnevno pre jela ili pre spavanja. Caj pripremljen od listova i cvetova bosiljka i majcine dusice u jednakim kolicinama, koristi se kao sredstvo za smirenje. Dekokt bosiljka sa sircetom i soli, koristi se za ispiranje ustiju - grgaranje kod upale desni.